Welcome, Guest

सरकारका विभिन्न स्वरूपबारे प्रकाश पार्नुहोस् : (लोकसेवा टिप्स)

2019-04-30 / 3.3K 0

Subscribe to LokSewa Plus for unlimited access to all resources

निश्चित भूभागमा शासन सञ्चालन गर्ने संस्था,राज्यका लागि आवश्यक पर्ने कानुन निर्माण गर्ने, लागू गर्ने र त्यसरी लागू भएका कानुनको पालना नभएमा दण्ड गर्ने संस्था । राज्यका इच्छालाई व्यवहारमा कार्यान्वयन गर्ने संयन्त्र नै सरकार हो ।
 
 
 
१.       एकात्मक सरकार
 
सम्पूर्ण शक्ति र शासनको बागडोर केन्द्रीय निकायमा मात्र रहने सरकारको स्वरूप ।
 
 
 
सबल पक्ष                                                                                                कमजोर पक्ष
 
शासन व्यवस्था दरिलो हुन्छ ।                                     स्थानीय आवश्यकता र हितलाई उपेक्षा गर्दछ ।
 
सरकार शक्तिशाली हुन्छ ।                                               निरंकुश बन्ने खतरा हुन्छ ।
 
कम खर्चिलो हुन्छ ।                                                           कार्यभार बढी हुन्छ ।
 
एकल नागरिकता ।                                                       स्थानीय स्वायत्तता कम हुन सक्दछ ।
 
राष्ट्रिय एकताको भावना ।                                              ठूला देशका लागि उपयुक्त हुँदैन ।
 
निर्णय प्रक्रियामा शीघ्रता ।                                           जनतामा सरकारप्रति उदासीनता बढ्न सक्छ ।
 
साना देशका लागि उपयोगि हुन्छ ।                           सरकारी अधिकारीको बढी प्रभाव पर्न सक्छ ।
 
शासन सञ्चालनमा सरल हुन्छ ।
 
 
 
२.       संघात्मक सरकार
 
संविधानद्धारा शक्ति केन्द्रीय सरकार र राज्य सरकारबीच विभाजन गरी समन्वयात्मक ढंगले शासन व्यवस्था सञ्चालन गर्ने ।
 
 
 
सबल पक्ष                                                                                      कमजोर पक्ष
 
जनइच्छाको कदर,                                                               खर्चिलो शासन व्यवस्था,
 
सीमित सरकारको व्यावहारिक पालना,                               राष्ट्रिय एकतामा खतरा,
 
सबै जातजाति, धर्म र संस्कृतिको समान संरक्षण,           उग्र जातीय भावना,
 
स्थानीय स्वायत्तता,                                                     केन्द्र र राज्य सरकारबीच विवाद,
 
विकासमा प्रतिस्पर्धा हुन्छ ।                                      आन्तरिक शासनमा कमजोर,
 
ठूला देशका लागि उपयोगी हुन्छ ।                             शासनमा एकरूपताको अभाव हुन्छ ।
 
 
 
३. संसदीय सरकार
 
संसद्बाट सरकारको गठन हुने र कार्यपालिका व्यवस्थापिकाप्रति उत्तरदायी एवं जवाफदेही हुने सरकारको स्वरूप ।
 
 
 
सबल पक्ष                                                                                      कमजोर पक्ष
 
संसदीय सर्वोच्चता हुन्छ ।                                           सरकारको स्थायित्व नहुने,
 
जनउत्तरदायी सरकार,                                               दलीय हितका लागि राष्ट्रिय हितको उपेक्षा हुने,
 
जनकल्याणकारी शासन व्यबस्था,                                अल्पमतको उपेक्षा,
 
कार्यपालिका स्वेच्छाचारी हुन नपाउने,                           द्यगचभबगअचबअथ मा अस्थिरता आउन सक्ने,
 
जनमतमा आधारित सरकार,                                        सत्ताको खेलमा समय बित्ने,
 
निरंकुशताको कम सम्भावना,                                        विपक्षी दलमा उत्तरदायित्वको अभाव,
 
लचिलो शासन व्यवस्था ।                                              सरकार परिवर्तनसँगै नीतिगत अस्थिरता हुने ।
 
 
 
४. अध्यक्षात्मक सरकार
 
कार्यपालिका प्रमुख व्यवस्थापिकाद्वारा निर्वाचित नभई अन्य उपायद्वारा निर्वाचित हुन्छ र त्यसरी निर्वाचित कार्यपालिका व्यवस्थापिकाप्रति उत्तरदायी नभई स्वतन्त्र रूपले काम गर्न पाउँछ र तोकिएको अवधिसम्म शासन गर्न व्यवस्थापिकाको सहयोग लिनुपर्दैन ।
 
 
 
सबल पक्ष                                                                                       कमजोर पक्ष
 
स्थिर सरकार,                                                                        निरंकुश बन्ने डर,
 
मन्त्रीहरू दलगत स्वार्थबाट मुक्त हुने,                                         कार्यपालिका र व्यवस्थापिका बिच असहयोग,
 
प्रशासनिक दक्षता बढ्ने,                                                          संविधान संशोधन गर्न गाह्रो,
 
योग्य व्यक्तिको सहयोग लिन सकिने,                                         शक्ति नियन्त्रण र सन्तुलनको सिद्धान्तविपरीत,
 
बहुदलीय व्यवस्थाका लागि उपयुक्त,
 
ठूला देशका लागि ठिक ।

You need to login to comment.

Facebook Comments